አብይ አሕመድ በይፋ ቅድሚያ ለሱማሌላንድ የሃገርነት እውቅና ካልሰጠ የባሕር ወደብ አንሰጠውም፤ ውሉም ተግባራዊ አይሆንም። = የሱማሌላንድ የውጪ ጉዳይ ሚኒስትር

January 14, 2024 – Konjit Sitotaw 

የሶማሊላንድ ክልል አዲስ አበባ በይፋ የሃገርነት እውቅና እስካልሰጠ ድረስ ከኢትዮጵያ ጋር ያለውን አወዛጋቢ ውል ተግባራዊ እንደማያደርግ በውጪ ጉዳይ ሚኒስትሩ በኩል ገልጿል። ኢትዮጵያ ከሶማሌ ላንድ ጋር ስምምነት የተፈራረመች ሲሆን ይህም በሶማሌላንድ 20 ኪሎ ሜትር የሚሸፍን መሬት ለባህር ኃይል ሰፈር እና ለሶማሌላንድ ዕውቅና ለመስጠት የሚያስችል ወደብ የሚሰጣት ሲሆን ይህም ከሞቃዲሾ እና ከተለያዩ አለም አቀፍ አጋሮች ዘንድ ቁጣን አስከትሏል። ሶማሌላንድ እስካሁን ድረስ በየትኛውም ሀገር እውቅና አልተሰጠውም። የምዕራባውያን መንግስታት የአፍሪካ ሀገራት እስኪያውቁት ድረስ እውቅና አይሰጡትም።

የሶማሌላንድ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ኢሳ ካይድ ከኦብዘርቨር ጋር ባደረጉት ቃለ ምልልስ ከኢትዮጵያ ጋር የተደረገው የወደብ ስምምነት “የራሳችንን ዕድል በራስ የመወሰን ህጋዊ ያደርገዋል” እና ሌሎች ሀገራት ግዛቱን እውቅና ሲሰጡ “ዶሚኖ ተጽእኖ” ሊፈጥር ይችላል ሲሉ ዘ ጋርዲያን ዘግቧል። “እውቅና ማግኘት ለዚህ ሁሉ ጊዜ ስንዋጋ የነበረው እና ለሶማሌላንድ ህዝቦች ልናቀርበው የምንችለው በጣም አስፈላጊው ነገር ነው” ብለዋል ካይድ።

ስምምነቱን ሙሉ በሙሉ ይፋ ማድረግ ሁለቱም ወገኖች ይፋዊ ለማድረግ ዝግጁ ባለመሆናቸው ሚስጥራዊ ነው። በሶማሊያ በሺዎች የሚቆጠሩ ዜጎች ሶማሌላንድ የሀገሪቱን የግዛት አንድነት እና ሉዓላዊነት እየነገደች ነው በማለት ክስ በመሰንዘር ሰልፎች ተካሂደዋል። በተመታ ጊዜ የሶማሌላንድ ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ አብዲ ኢትዮጵያ ለ50 አመታት የባህር ዳርቻ የሊዝ ውል በምላሹ ይፋዊ እውቅና ለመስጠት ተስማምታለች ብለዋል ፤ ሆኖም ኢትዮጵያ በሶማሊላንድ እውቅና ለማግኘት የምታደርገውን ጥረት በተመለከተ “በአቋም መወሰድ ላይ ጥልቅ ግምገማ ለማድረግ” ብቻ ተስማምታ እንደነበር ተናግራለች።

አንድ የምዕራቡ ዓለም ዲፕሎማት ስለ ስምምነቱ አጭር መግለጫ እንደ “የአለመግባባት ማስታወሻ” ሲል ገልጿል።  “ኢትዮጵያ ለሶማሌላንድ እውቅና ለመስጠት እንዳልተስማማች ትናገራለች” ብለዋል ዲፕሎማቱ። ካይድ ስምምነቱ ኢትዮጵያ ለሶማሌላንድ እውቅና በመስጠቱ ላይ የተመሰረተ ነው ብለዋል፡ “ያ ከሌለ ምንም አይሆንም” ብለዋል። ውይይቶች “ለዓመታት” እየተሻሻሉ መሆናቸውን አክለዋል. “ኢትዮጵያ የባህር መዳረሻ ትፈልጋለች እና እኛ እውቅና እንፈልጋለን, ስለዚህ እነዚህን ፍላጎቶች እንዴት መቋቋም እንደሚቻል ማየት ይችላሉ.”

እ.ኤ.አ. በ1993 ኤርትራ ከቀይ ባህር ዳርቻዋ ጋር ስትገነጠል ኢትዮጵያ በአለም ትልቁ ወደብ አልባ ሀገር ሆናለች። በጥቅምት ወር አብይ ይህ የኢትዮጵያን ህልውና አደጋ ላይ የጣለ ታሪካዊ ስህተት ነው ብሎ ተናግሯል ይህም ከኤርትራ ጋር ጦርነት ሊፈጠር ይችላል የሚል ስጋት ፈጥሯል። “በ2030 150 ሚሊዮን ህዝብ ይኖረናል ተብሎ ይጠበቃል” ብለዋል:: “150 ሚሊዮን ሰዎች በጂኦግራፊያዊ እስር ቤት ውስጥ መኖር አይችሉም.” ዩኤስ፣ዩኬ፣ቻይና እና ቱርክን ጨምሮ በርካታ ሀገራት ለሶማሊያ ፌዴራል መንግስት ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ ድጋፍ እንደሚሰጡ በመግለጽ ስምምነቱን ውድቅ አድርገዋል። ስምምነቱ ከተፈረመ በኋላ ሶማሊያ በኢትዮጵያ አምባሳደሯን ‘ለምክር’ ጠርታለች።

ምንጭ  ፡  GAROWE ONLINE