ዜና ከፍተኛ ክርክር የተደረገበት የመንግሥት ሠራተኞች ረቂቅ አዋጅ ፀደቀ
ቀን: November 20, 2024
በአልዓዛር ተረፈ
የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ማክሰኞ ኅዳር 10 ቀን 2017 ዓ.ም. ባካሄደው 4ኛ ዓመት የሥራ ዘመን 5ኛ መደበኛ ስብሰባ በግንቦት 2016 ዓ.ም. በቀረበለትና ንባብ ባደረገበት፣ እንዲሁም የሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን አስረጂዎች ቀርበው ያብራሩበት አዲሱ የፌዴራል መንግሥት ሠራተኞች ረቂቅ አዋጅ ከፍተኛ ክርክር ተደርጎበት ፀደቀ፡፡
ረቂቅ አዋጁን በተመለከተ ጉዳዩ ከአሁን ቀደም ተመርቶለት የነበረው የምክር ቤቱ የሰው ሀብት ልማት ሥራ ሥምሪትና ቴክኖሎጂ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ባቀረበለት የውሳኔ ሐሳብ ላይ ነበር ውይይት የተደረገው፡፡
የውሳኔ ሐሳቡን ያቀረቡት የሰው ሀብት ልማት ሥራ ሥምሪትና ቴክኖሎጂ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ሰብሳቢ ነገሪ ሌንጮ (ዶ/ር) ቋሚ ኮሚቴው ከቀረበለት ጊዜ ጀምሮ በረቂቅ አዋጁ ላይ የተለያዩ ንባቦችን ሲያደርግ፣ ሲወያይና ሲመረምር፣ እንዲሁም ጥያቄዎችንና አስተያየቶችን ሲያደራጅ፣ ከተለያዩ ባለድርሻ አካላትና አስረጂዎች ጋር ሲወያይና የተገኙ ግብዓቶችን ሲያክል መቆየቱን ገልጸዋል፡፡ ረቂቅ አዋጁ ዘመናዊ የአሠራር ሥርዓትን በመከተል የተቀላጠፈ የሲቪል ሰርቪስ አገልግሎትን ለመስጠት በማሰብ መዘጋጀቱን በማስረዳት፣ ምክር ቤቱ የቀረበውን ሪፖርትና ረቂቅ አዋጁን ከእነ ማሻሻያው አዋጅ እንዲያፀድቀውም ጠይቀዋል፡፡
የምክር ቤቱ አባላትም ረቂቅ አዋጁንና ማሻሻያ ሪፖርቱን አስመልከተው የተለያዩ የድጋፍና የተቃውሞ ሐሳብና አስተያየቶችን ሰጥተዋል፡፡
በተለይም ከምክር ቤት አባላት መካከል ማሻሻያው ከአሁን ቀደም ከሥራ ባህሪያቸው አንፃር ለየት ባለ የአደረጃጀትና የአሠራር መዋቅር ተደራጅተው የነበሩ የፍርድ ቤቶችን መሰል አዋጆችን መሻሩን የወቀሱ ነበሩ፡፡ ማሻሻያ አዋጁ ልክ ለገቢዎችና ለጉምሩክ ኮሚሽን ሠራተኞች እንደሰጠው ሁሉ፣ ለፌዴራል ፍርድ ቤቶች የአስተዳደር ሠራተኞች ተገቢውን ትኩረት ሊሰጥ ይገባ እንደነበርም ነው የተናገሩት፡፡
ሥራ ፈላጊ ኢትዮጵያውያን በየትኞቹ የአገሪቱ አካባቢዎች በሚወጡ የሥራ ማስታወቂያዎች በእኩልነትና በፍትሐዊነት ሊወዳደሩ የሚችሉበት አስገዳጅ ሁኔታ በግልጽ በረቂቅ አዋጁ ማሻሻያ አለመቅረቡ፣ እንዲሁም የውስጥ ዝውውርን በተመለከተ አንድ የተቋም ኃላፊ ለውጤታማነት በሚል ሠራተኞችን ወደ የሚፈልግበት ቦታ አዛውሮ ማሠራት፣ ይህንን የማይቀበሉ ሠራተኞች ደግሞ መልቀቅ ይችላሉ መባሉም ጥያቄዎችን አስነስቷል፡፡ የአሠራር ክፍተቶችን የሚፈጥር እንደሆነም ነው በምክር ቤቱ አባላት የተነሳው፡፡
የአብን የምክር ቤት አባል ደሳለኝ ጫኔ (ዶ/ር) እንዲህ ዓይነት አዋጆች ሲዘጋጁ ሰፊ ዝግጅትና ውይይት እንደሚፈልጉ፣ እንዲሁም የሠራተኞችን ሥጋት ማካተት እንደሚገባ ገልጸው የረቂቅ አዋጁ መንደርደሪያ በመንግሥት መሥሪያ ቤቶች ኢትዮጵያን የሚመስል የሠራተኞች ስብጥር እንዲኖር ነው በሚል መገለጹ ችግር እንዳለበት ተናግረው፣ ‹ሲቪል ሰርቪሱ በአንድ ብሔር የበላይነት ተይዟል› በሚል የቀረበ እንደሆነ በማከል ያን ለማለት በሚያስችል መንገድ ተዘጋጅቶ መቅረቡን አስረድተዋል፡፡
ሲቪል ሰርቪሱ ብቃትንና አቅምን መሠረት አድርጎ ሊገነባ እንደሚገነባ በመጠቆም፣ ‹‹ኮታን ወደ ማከፋፈልና መደላደል አይወስደንም ወይ?›› ብለዋል፡፡ ሥራን በኮታ ማደላደሉ ማቆሚያው የት እንደሆነ ጠይቀዋል፡፡ ለዚህም የቀድሞው የኢትዮጵያ ሕዝብ ዋና ዕንባ ጠባቂ እንዳለ ኃይሌ (ዶ/ር) ከአሁን ቀደም ከሪፖርተር ጋር ባደረጉት ቆይታ ስለዚሁ ጉዳይ ማንሳታቸውን በማስታወስ፡፡
አንድ ሠራተኛ አፈጻጸሙ ምንም ይሁን ምን ሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን እስከፈለገ ድረስ አንስቶ ሌላ ተቋም ላይ በተመሳሳይ ደረጃና ደመወዝ መመደብ ይችላል፣ ያን የማይፈልግም ከሆነ ሠራተኛው መልቀቅ ይችላል መባሉ የሠራተኞችን መብት የሚጋፋና ዕጣ ፋንታቸውን በአለቆቻቸው እንዲወሰን የሚያደርግ፣ እንዲሁም ከሥራ እንዲለቁ የሚገፋፋ ስለመሆኑም ደሳለኝ ጫኔ (ዶ/ር) ተናግረዋል፡፡ የሠራተኞች የትርፍ ሰዓት ጉዳይ ከ39 ወደ 48 ሰዓታት እንዲያድግ መደረጉ አግባብነት እንደሌለውም ገልጸዋል፡፡
በረቂቅ አዋጁ ዘመናዊና ኢትዮጵያን የሚመስል መባሉ በዘወርዋራው የኮታ ሥርዓትን የሚመለከት ስለመሆኑ ያነሱት ሌላኛው የምክር ቤቱ የኢዜማ አባል አወቀ አምዛዬ (ዶ/ር)፣ ‹‹ዘመናዊ አገርና ዘመናዊ ቢሮክራሲ እንፈጥራለን እያልን የመንግሥት ሠራተኞችን ‹‹ከችሎታና አቅም ይልቅ በብሔር ኮታ እንቅጠር ማለት እርስ በርሱ የሚቃረን ሐሳብ ነው፤›› ብለዋል፡፡ ማይክሮሶፍትን መሰል ዓለም አቀፍ ተቋማት በአሜሪካውያን ሳይሆን በህንዳውያንና በቻይናውያን የሚመሩና የሚተዳደሩ መሆናቸውን በማሳያነት አቅርበዋል፡፡
‹‹የመንግሥት ተቋማት የሃይማኖት የስብከት ቦታዎች እየሆኑ ነው፤ በማለት ይህ በጥብቅ ሕግ ጭምር ሊከለከል እንደሚገባ አሳስበዋል፡፡ አንድን ሠራተኛ መሥሪያ ቤቱ ወይም የበላይ ኃላፊው በፈለገው ቦታ መድቦ ማሠራት ይችላል የሚለው ሰው በሙያ (ፕሮፌሽን) እንዳያድግና የካበተ ልምድ እንዳይኖረው እንደሚያደርግ፣ ይህ ደግሞ በተቃራኒው ቢሮክራሲውን የበለጠ እንደሚጎዳ ገልጸዋል፡፡ የበላይ አመራሩ የመጨረሻ ወሳኝ መሆኑ ከሕግና ከሥርዓት የሚፃረርና ሰብዓዊ መብትንም የሚጋፋ እንደሆነ ጠቅሰው፣ ይህ ከሆነ ‹‹ባርነትን እንደገና በሕግ እያፀደቅን ነው ማለት ነው?›› በማለት ውሳኔውን ፍርድ ቤት መስጠት እንዳለበት አስረድተዋል፡፡
ሌላው የምክር ቤት አባል አቶ ለማ ተሰማ በበኩላቸው ረቂቅ አዋጁ ሠራተኞች በትምህርት መስክና ደረጃቸው እንዲሁም በልምዳቸው እንጂ፣ ከዚያ ውጪ የሚመደቡበትን አሠራር እንደማይፈጥር ተናግረዋል፡፡ የሚነሱ ሥጋቶች ቀጥለው ሊወጡ በሚችሉ ደንቦች ሊመለሱ እንደሚችሉም ጠቁመዋል፡፡
በረቂቅ አዋጁ የተካተቱ አንዳንድ ጽንሰ ሐሳቦች በጥርጣሬ ሊታዩ እንደማይገባ የተናገሩት የምክር ቤቱ አባል አቶ ዳውድ መሐመድ፣ ሲቪል ሰርቪሱ መለወጥ እንዳለበት ጠቅሰው ትናንት የነበረው አግላይ ነበር ብለዋል፡፡ ዕድል እንደማይሰጥም አክለዋል፡፡ በመሆኑም ረቂቅ አዋጁ ሁሉንም ጠርጎ የሚያስወጣ ሳይሆን፣ እያንዳንዱ ኢትዮጵያዊ በብቃቱ ተወዳድሮ ሠራተኛ መሆን የሚችልበትን ዕድል የሚፈጥር እንደሆነም አስረድተዋል፡፡
በረቂቅ አዋጁ ላይ ለተሰጡ ሐሳብ አስተያየቶችና ለተነሱ ጥያቄዎች ምላሽ የሰጡት የሰው ሀብት ልማት ሥራ ሥምሪትና ቴክኖሎጂ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ሰብሳቢ ነገሪ (ዶ/ር)፣ ብዙዎቹ ጥያቄዎች በውይይት ወቅት ተነስተው ምላሽ እንደተሰጠባቸው አስታውሰው ፍርድ ቤቶች በልዩ ሁኔታ መታየት ነበረባቸው መባሉ በረቂቅ አዋጁ በሚቋቋመው በጠቅላይ ሚኒስትሩ በሚመራው የሜሪትና የደመወዝ ቦርድ በኩል ራሱን ችሎ ምላሽ ሊያገኝ እንደሚችል ገልጸዋል፡፡
በረቂቅ አዋጁ ውስጥ ኮታ የሚል ነገር እንደሌለና ኮታ ተቀባይነት እንደሌለው በረቂቅ አዋጁ ውስጥ እንደተቀመጠም ነው የገለጹት፡፡ የብልፅግና አባል የሆነ 16 አነስተኛ ብሔሮች በፌዴራል ተቋማት ውስጥ አንድም ሠራተኛ የላቸውም እየተባለ ነው ብለዋል፡፡
ረቂቅ አዋጁ የሥራ አመራር ኢንስቲቲዩትን እንደ አዲስ የብቃትና ሥራ አመራር ኢንስቲቲዩት በሚል ስያሜ አቋቁሞ ሠራተኞችን በብቃታቸውን ለመመዘን እንደሚያስችልም ነው ነገሪ (ዶ/ር) የተናገሩት፡፡ ሠራተኞችን የማዘዋወሩ ኃላፊነት በማኔጅመንት እንጂ በበላይ ኃላፊዎች ብቻ እንደማይወሰን በመግለጽም፣ የሠራተኛው ምክንያት የሚደመጥበትና መብቱ የሚጠበቅበት አሠራር በረቂቅ አዋጁ መካተቱን ጠቁመዋል፡፡
ረቂቅ አዋጁም የፌዴራል መንግሥት ሠራተኞች አዋጅ ቁጥር 1353/2017 ሆኖ በሦስት ተቃውሞ በአራት ድምፀ ተዓቅቦ በአብላጫ ድምፅ ፀድቋል፡፡