የኮሚሽነር ዶ/ር አዲሱ ገ/እግዚአብሄር ተቋም ምን እያለ ነው ?! (ክፍል አንድ)

 “እጄና እግሬን የፊጥኝ ታስሬ ድብደባ ተፈጽሞብኛል፣ ተዘቅዝቄ ተግርፌያለው፣ የእግር ጉልበቴ በምስማር እየተወጋው መቅኒዬ እንዲፈስ ተደርጓል ”
—
ሰብአዊ መብቶች ሰዎች ሁሉ፣ ሰው ሆነው በመፈጠራቸው ብቻ ያገኟቸው መብቶች ናቸው፡፡ እነዚህ ተፈጥሮአዊ ባህሪ ያላቸው መብቶች የትኛውም አካል የሚሰጠው ወይም የሚከለክለው አይደለም ። ሰዎች ሰብአዊ ፍጡር በመሆናቸው ብቻ የሚያገኟቸው መብቶች ነው።ይህ መብት በዘር፣ በቀለም፣ በጾታ፣ በቋንቋ፣ በፖለቲካ አቋም፣ በአመካከት፣ በዜግነት፣ በሀብት ደረጃ፣ ወዘተ ልዩነት ሳይደረግባቸው፤ እውቅና እና ጥበቃ ሊደረግለት የሚገባ ዋና እና መሰረታዊ መብት ነው።ሰብአዊ መብት በዓለም አቀፍ ደረጃ በእኩል ተቀባይነት ያገኘው ፅንሰ ሃሳብ፣አንድ ሰው በተናጠል ወይም በቡድን ያሉትን መብቶች እና ነፃነቶች እንዲከበረልት መብት ያለው ሲሆን፣በሌላ በኩል ደግሞ አንድ ሰው በግሉ ወይም ከሌሎች ጋር በጋራ ያለበትን የሌሎችን መብት የማክበር ግዴታን ጭምር ያካተተ ነው ፡፡ የሰዎች ሰብዓዊ መብት እንዲከበርና የመብት ጥሰት ከተፈጸመ ተገቢውን የሆነ እርማት እንዲደረግ የሚከታተል ገለልተኛ ተቋም ያስፈልጋል።
—
ይሁን እንጂ በአገራችን የሰብዓዊ መብት አያያዝ በተመለከት ጉዳዮን የሚከታተል ገለልተኛ ተቋም በሚፈለገው ደረጃ ለማግኘት አልታደልንም። ሆኖም ግን የሰብዓዊ መብቶች ጉባዔ (ሰመጉ)፣ የቀድሞው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ጉባዔ (ኢሰመጉ)።በኢትዮጵያ የሽግግር ወቅት የተቋቋመ ትልቅ ተቋም ነው። የተቋም መስራቾች በአገራችን ማህበራዊ እና ፖለቲካዊ ጉዳዮች ላይ የጎላ ድርሻ ያበረከቱና አሁንም እያበረከቱ የሚገኙ ናቸው። ከእነዚህም መካከል የኔታ/ፕ/ር መስፍን ወ/ማርያም በዋነኝነት የሚጠቀሱ ናቸው።ይህ ተቋም የመጀመሪያው መንግሥታዊ ያልሆነ የሰብዓዊ መብቶች ተሟጋች ተቋም ነው። (ሰመጉ) ወይም (ኢሰመጉ) በአገራችን ሰብዓዊ መብቶች እንዲከበሩ የበኩሉን አስተዋጽዖ በማበርከት ላይ ይገኛል፡፡ሆኖም ግን ከመስረታው ጀምሮ እስካሁን ባለው የሥራ ሂደቱ፣በሥልጣን ላይ የሚገኘው መንግሥት በተቋሙ ላይ ቀጥተኛ በሆነ እንዲሁም በተዘዋዋሪ መንገድ ከፍተኛ ተጽዕኖ እየተደረገበት ያለ ተቋም ነው።
—
ይህ በእንዲህ እንዳለ፣በሥልጣን ላይ የሚገኘው መንግሥት፤ለአገዛዙ ሥርዓት በሚያመች መልኩ አድርጎ ያዋቀረው የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን፣ በዜጎች ላይ ለሚፈጸመው መንግሥታዊ የሰብዓዊ ጥሰት ከፍተኛ ሽፋን በመስጠት ፣ ለደረሰው ኢሰብዓዊ ድርጊት፤ ተቋማዊ በሆነ መንገድ ሌላዉን ተጠያቂ ለማድረግ ተግቶ በመስራት ላይ የሚገኝ ተቋም ነው ፣ለማለት በሚያስደፍር ደራጃ ከኮሚሽኑ የሚወጡ ሪፖርቶች ይህን ጥርጣሬ የሚያጠናክሩ ናቸው ። ለዚህም እንደ-ማሳያ የሚከተሉን ማንሳት ተገቢነቱ አሻሚ ይሆንም፡፡ በእነ መቶ ኣለቃ ጌታቸው መኮንን የክስ መዝገብ ስር የሚገኙ 16 ተከሳሾች፣መካከል የአብዛኞቹ እስረኞቹ ጠበቃ የሆኑት፣ አቶ ወንድሙ ኢብሳ “እኔ እና ደንበኛሄ (15ኛ ተከሳሽ አቶ አግባው ሰጠኝ) ፣ የሰብአዊ መብት ኮሚሽን በሚቋቋምበት ወቅት በፓርላማ በነበረን ቆይታ ፣በአገራችን የዜጎች ሰብዓዊ መብት ተከብሮ የማየት ከፍተኛ ጉጉት ስለነበረን በበጎ ጎን የኮሚሽኑ መቋቋም እንመለከተው ነበር ።ይህ ተቋም አሁን ላይ ፣እንዲህ ያለ ከእውነት የራቀ ሪፖርት ሲያቅርብ በደንበኛሄ ላይ ከደረሰው ኢሰባዓዊ ድርጊት በተጨማሪ ያኔ በበጎ ጎን መቋቋሙን መመልከቴ አሁን ላይ ጥያቄ የሚያጭርብኝ ሆኖ አግኝቼዋለው። ይህም በመሆኑ በኮሚሽኑ ሪፖርት ሙሉ ለሙሉ ቅሬታ አለኝ። በማለት አቤቱታቸውን ገልጸዋል ።
—
በእነ መቶ ኣለቃ ጌታቸው መኮንን የክስ መዝገብ ስር የሚገኙ 16 ተከሳሾች፣ ከቂሊንጦ እስር ቤት ቃጠሎ ጋር በተያያዘ ከፍተኛ የሆነ ሰብዓዊ ጥሰት እንደ ተፈፀመባቸው በተደጋጋሚ ሲገልጽ ከርመዋል። አቶ አግባው ሰጠኝ “እጄና እግሬን የፊጥኝ ታስሬ ድብደባ ተፈጽሞብኛል ፣ ተዘቅዝቄ ተግርፌያለው፣ የእግር ጉልበቴ በምስማር እየተወጋው መቅኒዬ እንዲፈስ ተደርጓል “በማለት በአካሉ ላይ የደረሰውን ጉዳት በማሰየት ፣ ድብደባ ሲፈጸምበት አብረውት የነበሩ የሰው ምስክሮችን እማኝ አድርጉ ፤ለፍርድ ቤት አቤቱታ አቅርቦ ነበር። ሌላኛው ተከሳሽ ፣አቶ አንጋው ተገኝ ከሁለት አመት በላይ በማዕከላዊ እና በቂሊንጦ በእስር ቆይታው በደረሰበት ከፍተኛ ድብደባ ፣ የጆሮ ታንቡር መሰንጠቅ የአይን ግርዶሽ እና የግራ አግር መሸምቀቅ የአካል ጉዳት ተጋላጭ ሆኗል።ለእረጅም ጊዜ በህመም ሲሰቃይ መቆየቱ ይታወቃል፡፡ ይህን ተከትሎ ሥር የሰደደበት በሽታ በጆሮ ላይ የፈጠረው የውስጥ ቁስለት እየሰፋ ሄዶ መስማት እስኪሣነው ድረስ ለበሽታ ተዳርጎል። ይህን ችግሩ በተደጋጋሚ ለፍርድ ቤት አቤቱታውን ሲያቅርብ ነበር። ለምሳሌነት እነዚህን እንደ-ማሳያ የተወሰዱ ቢሆንም ፣ በእስረኞች ላይ የደረሰው እና እየደረሰ ያለው ሰብዓዊ ጥሰት ቁጥር ስፍር እንደሌለው ጉዳዮን በቅርበት የሚከታተሉ ትዝብታቸውን በተለያየ መንገድ እየገለፁ ይገኛል።
—